Skip to main content
  • CAO 100
  • Testen
  • Verplichtingen
  • Aansprakelijkheid
  • Veelgestelde vragen

    • Alcohol- en drugtesten op de werkvloer

    Soms functioneren werknemers niet goed omwille van hun alcohol- of ander druggebruik. Om dan maatregelen te kunnen nemen (bv. de toegang tot het werk weigeren), moeten de functioneringsproblemen eerst objectief worden vastgesteld. Werkgevers en leidinggevenden zoeken daarvoor vaak hun heil in testen. Maar mag een organisatie de werknemers testen op alcohol of drugs? En is dat de juiste aanpak?

    Hoe werken alcohol- en drugtesten?

    De meeste testen meten kwantitatief of een werknemer al dan niet geïntoxiceerd is. Ze stellen dus de aanwezigheid van alcohol of een andere drug in het lichaam vast.

    Dat is meteen de grootste moeilijkheid. In een werkomgeving is het niet (uitsluitend) relevant te weten of iemand al dan niet geïntoxiceerd of onder invloed is. Wat telt is of de werknemer zijn werk nog (naar behoren) kan uitvoeren.

    Testen bieden op zich geen voldoende bewijs om disfunctioneren vast te stellen, noch om een maatregel te verantwoorden. Bijkomende vaststellingen zijn noodzakelijk. Dat kan aan de hand van een schriftelijke vaststelling van de uiterlijke signalen en van de situatie of aan de hand van getuigenverhoren.

    Mag je een werknemer testen op alcohol- of druggebruik?

    Testen kunnen bestaan uit een medische handeling, zoals een bloedproef of een urineanalyse. Daarnaast bestaan er ook ademtesten, speekseltesten, haartesten, psychomotorische testen (bijvoorbeeld op één been staan of stappen en draaien op een lijn), enzovoort.

    Voor beide soorten testen gelden andere regels.

    Medische testen

    Testen die een medische handeling inhouden (bijvoorbeeld bloedproef), zijn aan zeer veel juridische regels onderworpen. Om die reden alleen al zijn dergelijke testen niet evident. In elk geval kan uitsluitend een arbeidsarts de medische handeling uitvoeren binnen het wettelijke gezondheidstoezicht en binnen zijn eigen soevereine beoordelingsmacht. De werkgever kan hem er niet toe dwingen. Daarnaast moet het privacyrecht van de werknemer zoveel mogelijk gerespecteerd worden. De werknemer moet ook steeds de mogelijkheid hebben om een tegentest af te leggen.

    Ademtesten en psychomotorische testen

    Ademtesten en psychomotorische testen moeten niet door een arts worden afgenomen. Leidinggevenden kunnen de testen perfect afnemen. Het is wel belangrijk dat ze de nodige opleiding krijgen: hoe moet een ademtest gebruikt worden? Waaruit kan een psychomotorische test bestaan? Discretie bij de afname van een ademtest is noodzakelijk.

    Wat zegt de wet? (cao 100)

    Als een werkgever testen wenst te gebruiken in zijn organisatie, dan moet dat zijn opgenomen in het alcohol- en drugbeleid. Testen kunnen alleen gebruikt worden wanneer ze noodzakelijk zijn om het beleid van de werkgever uit te voeren. Het gebruik van testen moet dus in het arbeidsreglement staan. Daarnaast moet het arbeidsreglement ook vermelden wanneer getest kan worden, wie kan testen, wat er gebeurt met een positief resultaat, enzovoort.

    Cao 100 is bijkomend zeer streng voor ademtesten en psychomotorische testen:

    • Deze testen zijn enkel mogelijk met het oog op preventie: is de werknemer geschikt om zijn werk uit te voeren?
    • Er mogen geen sancties worden genomen die enkel gebaseerd zijn op het resultaat van de test. Bijkomende vaststellingen van de functioneringsproblemen zijn dus noodzakelijk!
    • De werknemer moet zijn toestemming geven voor de test. Hoe die toestemming verkregen moet worden, is niet duidelijk.
    • At random testen mag niet.
    • Testen mogen geen aanleiding geven tot discriminatie. Testen kunnen wel beperkt worden tot een (objectief afgelijnd) deel van het personeel.
    • De meetresultaten van de test mogen niet als persoonsgegevens verwerkt worden in een bestand.

    Speekseltest in het verkeer

    Rijden onder invloed van illegale drugs zoals cannabis, cocaïne, xtc, heroïne, … is absoluut verboden. Maar wat gebeurt er nu als de politie iemand tegenhoudt bij een drugcontrole? Op 1 oktober 2010 trad de wet tot invoering van de speekseltest op drugs in het verkeer in werking (wet van 31 juli 2009). De wetgever beoogde met de nieuwe procedure een snellere, eenvoudigere en goedkopere procedure dan voorheen. 

    Werknemers die zich ter uitvoering van hun taak van een voertuig moeten bedienen, zijn vanzelfsprekend onderworpen aan de specifieke bepalingen inzake de beteugeling van alcoholgebruik en (illegaal) druggebruik in het verkeer. 

    Relevante documenten